Yutma bozukluğu / disfaji yutmanın değişik basamaklarında ortaya çıkabilir:

• Oral faz-emme, çiğneme ve yiyecek-içeceği yutağa doğru hareket ettirme
• Farengeal faz-yutmanın başlatılması, lokmanın yutaktan boğaza doğru sıkıştırılarak gönderilmesi, nefes yolunun kapanması ile lokmanın nefes borusuna kaçışının (aspirasyon) ya da boğulmanın önlenmesi
• Özefageal faz-yemek borusunun üst ve alt bölümlerindeki sfinkterlerin açılıp kapanarak kasılmalarla lokmayı sıkıştırıp aşağıya doğru göndermesi

Çocuklarda beslenme ve yutma bozukluklarının ortaya çıkış sebeplerinden bazıları nelerdir?

• Sinir sistemi problemleri (serebral palsy, menenjit, ensefalopati)
• Gastrointestinal problemler
• Prematür doğum, düşük doğum kilosu
• Kalp hastalığı
• Damak/dudak yarığı
• Solunum yolunu etkileyen durumlar

Beslenme ve yutma bozukluklarının belirtileri nelerdir?
Çok küçük çocuklarda:

• Beslenme sırasında vücudun kasılması, yay şeklini alması
• Beslenme sırasında iritabilite ya da uyanık kalma problemi
• Değişik kıvamlardaki yiyecekleri reddetme
• Beslenme zamanının uzaması (30 dakikayı aşması)

Genel çocuk popülasyonunda:

• Lokmanın ağız kenarından fazlaca miktarda dökülmesi, akması
• Yutma sonrasında ıslak, yapışkan, kısık ya da nefesli sesin ortaya çıkması
• Yemek sırasında öksürük ya da öğürme
• Tekrarlayan pnömoni ya da solunum yolu enfeksiyonları
• Nefes alış-verişle yutma işlemini koordineli olarak yapabilmede problem
• Sıkça ortaya çıkan tükürme
• Kilo almada ya da büyümede durma, azlık

Bu problemlerin çocukta ortaya çıkardığı etkiler nelerdir?

• Sıvı kaybı ya da yeterli besin alamama
• Aspirasyon (lokmanın nefes yoluna kaçması) riski
• Tekrarlayan pnömoni ve solunum yolu enfeksiyonlarının kronik akciğer hastalıklarına yol açması
• Yemek yemeyi içeren sosyal durumlarla ilgili olarak çekingenlik ve utangaçlığın, kendini ortamdan soyutlamanın ortaya çıkması

Çocuğum için kimden yardım alabilirim?
Çocuğunuzun beslenme ve yutma probleminin olası sebebi ile ilgili olarak doktoruyla görüşün. Bir dil ve konuşma patoloğu/teapisti çocuğunuzun beslenme ve yutmasını değerlendirmek üzere gerekli testleri uygulayacak, mümkün olan tedaviyi planlayıp yapacak uzmandır. Beslenme ve yutma problemlerinin teşhis ve tedavisinde sağlık alanında çalışan değişik konulardan uzmanlar biraraya gelerek durumu ele alacaklardır.

Bir dil ve konuşma patoloğu/terapisti yutma bozukluklarını değerlendirmek için ne yapar?

• Çocuğunuzun medikal hikayesini, gelişimini ve semptomlarını dikkatle dinler, inceler
• Yutma işleminde kullanılan kasların kuvvetini ve hareket kabiliyetini değerlendirir
• Çocuğunuzun yeme-içme sırasındaki duruşunu/postürünü ve davranışlarını incelemek için beslenmeyi gözlemler
• Yutmayi değerlendirebilmek icin bazı özel testler uygulayabilir

Yutma bozukluğunu iyileştirmek için nasıl bir tedavi uygulanır?
Yutma bozukluğunun sebep ve belirtilerine bağlı olarak tedavi seçenekleri değişir ancak tedavi şunları içerebilir:

• Beslenme ve yutma işleminde kullanılan kasların kuvvetini, duyusunu ve koordinasyonunu geliştirici yönde egzersizler
• Beslenme ve yutmayı geliştirecek yönde özel yiyecekler, araçlar ve teknikler önermek

Aile bireyleri, anne-baba yutmayı iyileştirmek için neler yapabilir?

• Çocuğun beslenme ve yutma probemini anlayabilmek amacı ile doğru soruları sorar
• Tedavi planını doğru şekilde anladığından emin olur
• Terapi seanslarına katılır, aynı yöntem ve önerileri evde, okulda uygular
• Çocuğun yakın çevresinde olup onun eğitiminden ve bakımından sorumlu olan diğer kişileri de bu konuda bilgilendirir.

Dil ve Konuşma Patoloğu/Terapisti kimdir?
Dil ve konuşma patolojisi/terapisi konusunda yüksek lisans seviyesindeki eğitimini tamamlamış, Dil ve Konuşma Patoloğu/Terapisti ünvanını diploma ile almış kişiler Dil ve Konuşma Patologları/Terapistleri’dir.

Uzman bir Dil ve Konuşma Patoloğu / Terapistine nereden ulaşabileceğiniz konusunda www.skybd.org ve www.dkbud.org sitelerinden bilgi alabilirsiniz.

Gayem Köprücü, MS, CCC-SLP
Dil ve Konuşma Patoloğu
Speech-Language Pathologist
Tlf: 0212 274 44 62 - 0533 773 36 06