Boyundaki kitleler fark edildiğinde insanları oldukça endişelendiren ve sıklıkla doktora yönlendiren bir durumdur. Boyundaki kitle basit bir enfeksiyona bağlı olabileceği gibi baş boyun bölgesi kaynaklı bir tümörde ilk belirti olarak boyunda kitle ile karşımıza çıkabilir.
Boyunda kitle nedir ve nasıl oluşur?
Boyun bölgesi üstte çene altta da köprücük kemiklerine kadar olan alanı içerir. Boyunda karşınıza çıkan şişlik enfeksiyona bağlı olarak büyümüş bir lenf bezesine, doğumsal kaynaklı kistik bir kitleye ve bu kitlenin aniden büyümesine, baş boyun bölgesinde yerleşmiş kötü huylu tümörlerin buradaki lenf bezelerine yayılmasına, lenf bezlerini tutan iyi veya kötü huylu hastalıklara bağlı olarak olabilir. Yine boyun bölgesinde yerleşim gösteren bazı organları(tükrük bezleri, tiroid,gırtlak, kas dokusu ) tutan hastalıklarda da ilk bulgu boyunda bir şişlik olabilir.
En sık görülen boyun şişliği nedeni lenf nodlarıdır. Normalde boynumuzda yerleşen lenf nodları ele gelmez ve dışarıdan belli olmazlar. Lenf bezlerinde büyümenin nedeni sıklıkla enfeksiyonlardır. Enfeksiyon hastalıkları boyun bölgesine direk yerleşerek şişlik ortaya çıkarabilecekleri gibi, sinüs, diş, ağız veya bademcik gibi baş ve boğaz bölgesinde yerleşip hastalık yaptıktan sonra buna reaksiyon olarak boyun lenf bezlerinin şişirerek de dolaylı olarak boyun şişliği oluşturabilirler. Bunlar genelde ağrılı olup, hızlı büyüme göstermiş ve sayıca birden fazla olabilirler. Bunun yanı sıra doğumsal kaynaklı kistlerde boyundaki şişliklerin bir diğer nedenidir. Bu kistler sıklıkla ağrısız üzerinde ısı artışı renk değişikliği olmayan uzun süre boyutunda değişiklik olmayan kitleler şeklinde karşımıza çıkar. Baş boyun bölgesinde ki lenf bezleri eğer kötü huylu bir tümörün bu bölgeye yayılmasına bağlı olarak büyümüşse ya da kitlenin kendisi bu bölgedeki dokuların kötü huylu hastalıklarına bağlı ise kitle sıklıkla sert, yapışık tarzda olabilir.
Ne yapmalı ne zaman doktora başvurmalı?
Lenf bezleri tüm vücutta vardır ama büyük bir çoğunluğu boyunda yerleşmiştir. Sık üst solunum yolu enfeksiyonu geçirenlerde özellikle çocuklarda boyunda elle hissedilebilen yumrular olabilir. Çocukların boyunlarının ince olması da bu lenf düğümlerinin kolay hissedilmesinin diğer bir sebebidir. Geçirilen bir enfeksiyona bağlı olan lenf bezi şişlikleri hastalığın tedavisi ile gerileyecektir. Tedaviye rağmen büyüyen veya enfeksiyon olmadan oluşan şişliklerde, üzerinde kızarıklık veya mor renk değişikliği olan sert ve ağrılı şişliklerde, hızlı büyüme gösteren ve sayıca giderek artış gösteren kitlelerde en kısa zamanda Kulak Burun Boğaz uzmanına başvurmak gereklidir. Çocukluk yaş grubunda boyun kitlelerinde ön planda enfeksiyona bağlı lenf bezi büyümeleri akla gelir. ileri yaşta görülen ve hızlı büyüme gösteren boyun kitlelerin de ise mutlaka kötü huylu tümörler akılda tutulmalıdır. Kitlenin her zaman kesin nedeni ilk muyanede tespit edilmeyebilir. Bu durumda kitlenin ne zamandır olduğu, eşlik eden başka bulguların olup olmadığı, hastanın yaşı, vücudun başka bölgelerinde de benzer şişliklerin olup olmaması tanıda oldukça yardımcıdır.
KBB hekimince ayrıntılı bir muayene ve endoskopik muayenelerin ardından tanıda yardımcı olması amacıyla kan tetkiklerinin yanısıra ultrasonografik incelemeler, bilgisayarlı tomografi ve magnetik rezonans inceleme gibi görüntüleme yöntemleri kullanılabilir. Bazen bu tetkikler neticesinde kesin tanıya ulaşılamaz ve boyundaki kitleden ince bir iğne ile sıvı alınıp bu sıvının patolojiye gönderilmesi gerekebilir. Özellikle lenfoma gibi bazı hastalıklarda ise iğne alınan patoloji örneği de kesin teşhis vermeyebilir ve lenf nodunun tamamının çıkarılması gerekebilir. Bu tetkik ve muayene bulgularının sonuçlarına göre de başka kliniklerce konsültasyon ve ek tetkiklerde istenebilir.
Boyun kitlelerinin tedavisi nasıldır?
Tedavi sıklıkla kitlenin neden kaynaklandığına göre belirlenir. Eğer basit enfeksiyonlara bağlı reaktif bir lenf bezi büyümesi varsa 10-14 günlük antibiyotik kullanımı yeterli olmaktadır. Birkaç gün içinde ağrı kendiliğinden veya verilen antibiyotiklere bağlı olarak azalır, lenf nodu boyutları küçülmeye başlar ve bunun tamamen kaybolması 2-3 hafta sürebilir. Sık sık bu tarz hastalık geçirenlerde ve çocukluk çağında şişen lenf bezinin boyutunun küçülmesi uzun zaman alabilir.
Ama tüberküloz gibi başka enfeksiyona bağlı lenf bezi büyümelerinin tedavisi daha uzun süreli ve spesifik tedavileri gerektirir. Eğer bu kitle doğumsal kistik bir kitle ise tedavisi sıklıkla cerrahi olarak kitlenin çıkarılmasıdır. Yapılan incelemeler neticesinde lenf bezi büyümesinin baş boyun bölgesi yerleşimli kötü huylu bir tümör kaynaklı olduğu tespit edilmiş ise bu bölgeyi ve boyundaki diğer lenf bezlerinin de çıkarılmasını içerecek cerrahi bir tedavi gerekebilir. Ek olarak hastanın sonrasında radyoterapi-kemoterapi alması gerekebilir. Yine eğer lenf bezlerindeki büyüme lenf bezlerini tutan sistemik bir hastalığa bağlı ise tedavi amacıyla hasta dahiliye- onkoloji kliniklerine yönlendirilebilir.
Özet olarak boyunda kitle tespit edildiğinde doğru teşhis ve tedavi amacıyla öncelikle bir KBB hekimine başvurmanız gereklidir.
Op.Dr.Müge Özçelik Korkmaz
Kulak Burun Boğaz Hastalıkları Uzmanı
