Bademcik ameliyatlarında hangi teknikler kullanılır?
Genel olarak bademcik ameliyatları 2 ana gruba ayrılmaktadır:
- Bademciklerin tam olarak çıkarıldığı müdaheleler (ekstrakapsüler)
- Bademciklerin bir kısmının çıkarıldığı ameliyatlar (intrakapsüler, subtotal veya tonsillotomi gibi isimlerle de anılmaktadır)
Bunlarla beraber son yıllarda bademcikleri çıkarmadan ağız içinde değişik yöntemlerle ablasyon tedavileri de uygulanmaktadır.
Ekstrakapsüler tonsillektomi, tonsiller kapsül ile yan duvar arası açılarak bademcik genelde tamamen ve tek parça olarak çıkarılmaktadır. Parsiyel tonsillektomi (tonsillotomi) ise bademciklerin bir kısmı sıklıkla da büyük kısmının çıkarılması ile beraber bir kısım bademciğin ve kapsülün korunmasını içermektedir. Bir kısmın korunması; iyileşmeyi kolaylaştırır, daha düşük kanama oranlarına sahiptir, diyetin daha hızlı tolere edilmesini sağlar ve günlük hayata daha hızlı dönülmesini sağlar. Ancak tekrar büyüme ve kalan dokuda tekrar enfeksiyon gelişmesi gibi dezavantajları da bulunmaktadır. Bu yüzden parsiyel tonsillektomi belirli vakalarda önerilmektedir. Tekrarlayan enfeksiyonlarda bedemciklerin tamamının çıkarılması önerilirken, uyku apnesi hastalığında hem intrakapsüler hem de ekstrakapsüler teknikler vaka durumuna göre tercih edilebilir.
En sık kullanılan ekstrakapsüler yöntemler; soğuk bıçak, koter (monopolar/bipolar) , termal welding, harmonik bıçak ve plazma yöntemleri sayılabilir. İntrakapsüler yöntemler arasında ise mikrodebrider, koter (monopolar/bipolar), radyofrekans ile ablasyon (ekstrakapsüler tonsillektomi de yapılabilir) ve karbon dioksid lazer yöntemleri sayılabilir.
- Soğuk bıçak yöntemi
Total tonsillektomi için en sık uygulanan yöntemlerden biridir. Tonsil kapsülü ile etraf dokular bıçak, makas veya disektör yardımı ile ayrılır ve bademciğin en alt kısmı ise tonsil snare denilen aletlerle kesilir. Bademcik çıkarıldıktan sonra kanamalar bağlama veya koter yöntemi ile kontrol altına alınmaktadır.
- Harmonik bıçak yöntemi
Ekstrakapsüler tonsillektomi için kullanılmaktadır. Ultrasonik enerji kullanılarak ucundaki bıçağı saniyede 55000 kez hareket ettirir. Vibrasyon enerjiyi dokuya transfer ederek eş zamanlı kesme ve bağlama işlemi sağlamaktadır. Avantajı olarak kanama durdurulması için ek bir yönteme ihtiyaç duymaması sayılabilir.
- Bipolar radyofrekans ablasyon ( plazma bıçak) yöntemi
Ekstrakapsüler veya intrakapsüler tonsillektomi için kullanılabilmektedir. Bu işlem sırasında iletken tuzlu su solüsyonu iyonize plazma tabakasına dönüşmekte ve minimal enerji transferi ile (daha az doku hasarına yol açar) moleküler diseksiyona yol açar. Hemostazda aynı yöntem ile sıklıkla sağlanmaktadır.
- Argon plazma yöntemi
Argon plazma koagülasyon ise koblasyonun monopolar formudur. Bu teknikte elektrik akımının iletilmesi için tuzlu su solüsyonu yerine iyonize argon gazı kullanılmaktadır. Akım argon plazma cerrahi aletinin uç kısmı ile doku arasında olmakta ve hastaya yapıştırılan nötralize elektrot ile dağılmaktadır.
- Mikrodebrider yöntemi
Mikrodebrider ucunda döenen keskin uç bulunan ve bir ucu sürekli vakum yapan tüp şeklinde olan ve dokuyu parça parça alan bir alettir. Intrakapsüler tonsillektomilerde ne kadar bademcik dokusunun alınacağı cerraha ve endikasyona göre değişmektedir.
- Termal welding yöntemi
Dokular direkt termal enerji ve basınç ile koagüle ve diseke edilir. Termal enerji sağlayan eleman ise düşük voltajlı direkt akım ile çalışan basit bir dirençli ısıtıcı telidir. Termal welding forsepsinin uçları arasındaki dokudan elektrik akımı geçmez. Cihazın aktif parçası nikel krom rezistans ve termal insülasyonlu arka parçadan oluşan ısıtıcı elemanıdır. Bu tabaka nikel krom telin ısıtıcı etkisinin cihazın diğer kısımlarına yayılmasını önler. Kesme ve koagülasyon eşzamanlı gerçekleşir. Cihaz kesilmiş bir damarın iki ucunu da kapatır.
- Elektrokoter yöntemi
Elektrim akımı ile dokuların denatüre edilmesi prensibine dayanır. Monopolar veya bipolar şekilde uygulanabilmektedir. Monopolar koter ile intrakapsüler veya ekstrakapsüler tonsillektomi yapılabilir. Bipolar koter ise sıklıkla ekstrakapsüler tonsillektomi de kullanılmaktadır. Elektrokoter yöntemi ile cihaz uçlarında çok yüksek ısı (400-600 derece) oluşmaktadır. Oluşan ısı dokuyu kesmekte ve kan damarlarını tıkamaktadır. Monopolar koterlerde akım cerrahi alet ile hastanın sıklıkla bacağına yapıştırılan koter plağı arasında olmaktadır. Cerrahi aletin ufak bir temas alanı olduğu için ısınma aletin uç kısmında yoğunlaşmaktadır. Bipolar koterde ise akım iki ucu bulunan cerrahi aletlerin iki ucu arasında olmaktadır.
- Lazer yöntemi
Karbondioksit lazer, potasyum titanil fosfat (KTP) lazer ve kontakt diot lazer tonsillektomide en sık kullanılan yöntemlerdir. Enerji fiberoptik bir kablo ile dokuya iletilir ve dokuyu ayırmada ve damarları koagüle etmede kullanılır.
Her tekniğin ameliyat süresi, maliyet, ameliyat sonrası görülen ağrı ve kanama gibi faktörlere farklı etkileri mevcuttur. Bu konularda cerrahın seçimi önemli bir faktör olup, bu konularda ileri bilgi almak için KBB uzmanınızla görüşmeniz faydalı olacaktır.
Op.Dr. Ozan Gökdoğan
Memorial Ankara Hastanesi KBB Bölümü
ozangokdogan@gmail.com
